Waldemar Kuczyński ludzkim głosem

Przeczytałem dzisiejszy artykuł Waldemara Kuczyńskiego w "Rzeczpospolitej" dotyczący - mówiąc hasłowo - "nocnej zmiany". Muszę przyznać, że jestem zbudowany. Nie chodzi o to, czy się z tym, co tam napisano, zgadzam. Nie chodzi o to, czy zgadzam się z Waldemarem Kuczyńskim w innych sprawach. Ale jedno jest poza wszelką wątpliwością: napisał ten tekst w kontekście książki "SB a Lech Wałęsa. Przyczynek do biografii" w sposób, którego można sobie życzyć. Nareszcie są tam jakieś fakty, są argumenty, są oceny.

A nie ta moralistyczna sraczka, której dostała część polskich elit po wyjściu książki Cenckiewicza i Gontartyczka, w której pełno wszystkiego, tylko nie tego, czego należałoby się spodziewać - konkretów, argumentów opartych na faktach, ocen skażonych znajomością rzeczy.

Jeśli uznać Waldemara Kuczyńskiego za członka tego towarzystwa - a trudno, żeby nie, zważywszy na jego polityczne sympatie i poglądy - jego osoba przeczy mojemu dotychczasowemu przekonaniu, że cała ta zgraja jest po prostu zbyt tępa, by rozumować w jakichś sensownych kategoriach.

Ale niewykluczone, że jest to tylko epizodyczny wyjątek potwierdzający regułę...

Publicystyka Kazika

Czytam właśnie "Nieposenki" - zbiór publicystyki Kazika Staszewskiego. Niezła rzecz. Trochę przypomina felietony Zbigniewa Hołdysa, swego czasu zamieszczane na Interii. Bardzo lubiłem je czytać. Miały oryginalną formę, prezentowały ogląd rzeczywistości oczami muzyka. Prawie nigdy się z nim nie zgadzałem, wiele jego wywodów uznawałem za bzdury kompletne, ale czytało się to przyjemnie. I gdy już budziło mój sprzeciw, to był to sprzeciw, a nie wcurwienie.

Teksty Kazika trochę takie są. Chropawe, spory miszmasz, rzadko z myślą przewodnią albo z puentą godną mistrzów tego gatunku. Ale jednak czyta się to przyjemnie. A o to w końcu chodzi.

No i - last, but not lest - sporo tu mięsa (dla mnie to zaleta, bo dodaje koloru):

Abecadło

Beatbox - obecnie tak doskonałe urządzenia, że właściwie o wiele mi się lepiej z nimi pracuje niż z żywymi perkusistami, którzy na dodatek ze wszystkich muzyków są najbardziej pojebani.

VIP-ów jak psów

Właśnie wysłuchałem w TOK-FM-ie, że z 2000 egzemplarzy zapowiadanej książki Cenckiewicza i Gontarczyka o TW Bolku, tylko 200 będzie przeznaczonych do sprzedaży w całym kraju. Reszta - 1800 - jest przeznaczona dla VIP-ów.

Noż kuleczka zamszowa! Skąd w tym kraju tyle VIP-ów?

Jeśli idzie o dzisiejszy mecz Polska vs Austria...

... muszę przyznać, że bardzo mnie rozczulił entuzjazm, z jakim komentatorzy tuż po końcowym gwizdku poinformowali telewidzów, że selekcjoner polskiej reprezentacji wbiegł na murawę, żeby nastukać sędziego...

Bronisław Wildstein "Dolina nicości"

"Chociażbym chodził ciemną doliną, zła się nie ulęknę, bo jestem największym jebaką w okolicy."

Nelson DeMille "Słowo honoru"

Kilka dni temu ukończyłem lekturę "Doliny nicości" Bronisława Wildsteina. Ciekawa rzecz. Na pewno ważna książka. Brakowało takich. Dwie rzeczy szczególnie zwróciły w niej moją uwagę.

-*-

"Ja sobie czynię grubą nieprzyzwoitość z pana i pańskiego miejsca" – tak jeden z bohaterów świetnej powieści pt. "Ziemia obiecana" Władysława Stanisława Reymonta, praktykant kantorowy von Horn oświadczył prezesowi Hermanowi Buholcowi tuż po tym, jak – na własne życzenie – usłyszał z jego ust, że w jego fabryce nie ma już dla niego miejsca. Sformułowanie "mam w dupie" lub ostrzejsze "pierdolę pana i pańskie miejsce" było wtedy nie do pomyślenia, zwłaszcza w ustach ludzi na pewnym poziomie.

I właśnie dlatego język dialogów bardzo wiele mówi o epoce, o jej klimacie, o opisywanym środowisku, społeczeństwie. Dlatego właśnie dialogi są solą każdej powieści. Dlatego też schrzanione, potrafią położyć książkę na łopatki.

Piszę o tym, bo niejednoznacznie oceniam partie dialogowe "Doliny nicości". Nie potrafię ocenić, czy język stosowany przez redaktora "Słowa", Bogatyrowicza, przez Returna i resztę towarzystwa, jest taki w rzeczywistości (czyli w Wiadomym Środowisku i Wiadomej Redakcji), czy też autor po prostu przetłumaczył nań mowę codzienną bohaterów, by osiągnąć efekt satyryczny. Czy wreszcie zwyczajnie wydaje mu się, że ci ludzie w ten właśnie sposób bełkoczą nie tylko jako goście programów publicystycznych, ale również w osobistych kontaktach, tudzież podczas redakcyjnych kolegiów.

Jeśli ma miejsce ta trzecia ewentualność, to autor dał ciała. Jeśli druga – brawo, efekt satyryczny osiągnięty aż do bólu. Jeśli pierwsza – kiepściutko z tym towarzystwem, naprawdę kiepściutko. Toż to wolapik nie ustępujący bynajmniej pieprzeniu komunistycznych aparatczyków, kompletnie pozbawiony owej herbertowskiej "dystynkcji w rozumowaniu", za to pełen "pojęć jak cepy". W tym wypadku, jeśli to przeczytają ludzie ongiś wykluczeni z Salonu za nieprawomyślność, będą mogli odetchnąć z ulgą, że ominęły ich nieprawdopodobne wręcz katusze. Bo – jak to pięknie ujął Michel de Montaigne – "Każdy mówi czasem głupstwa. Nieznośne są tylko głupstwa wygłaszane uroczyście".

-*-

Najwyżej oceniam partie, że tak powiem, refleksyjne tej książki – w szczególności końcowe rozdziały. Wildstein znakomicie czuje etos opozycjonisty i te jego aspekty, które wiążą się z tzw. życiem codziennym, zwyczajnym. Dla wielu ludzi było to życie nie tylko – z przyczyn naturalnych – przesiąknięte "konspiracyjnością", obawami, rozczarowaniami i zniechęceniem, wreszcie poczuciem osaczenia przez aparat terroru i sprzedajnych kolegów. Nie brakowało w nim również euforii, poczucia wspólnoty, przekonania o doniosłości i znaczeniu nawet tych najprostszych form oporu. Nie brakowało radości z tego, że udało się stworzyć i odgrodzić od szarości PRL-u własną przestrzeń życiową i symboliczną, gdzie było miejsce na młodzieńczy zapał i ideały, na intelektualny rozwój, na nieskażony PRL-owską nowomową język, na wolność od sowieckiej przemocy symbolicznej i możliwość hołdowania narodowej. Na dreszczyk emocji wreszcie, na wzajemne fascynacje i miłości rodzące się w ogniu, na hartowanie charakterów. I na ból po stracie zamordowanych kolegów. Na wszystko, co najważniejsze.

Od opisu Returna wędrującego po pogrążonym w mroku nocy Krakowie, wspominającego miejsca, ludzi i wydarzenia, przeżywającego własne wyobcowanie od tamtego świata i od kolegów spotkanych przy okazji pogrzebu załamanego współtowarzysza walki – nie mogłem się oderwać. Dawno nie czytałem passusów tak udatnie pokazujących, czym jest ból nostalgii, czym jest echo błędnych decyzji, rozczarowania niezaspokojonymi nigdy pragnieniami. Jak cierpi na przemijalność nawet bezwzględny cynik i zdrajca, który zadenuncjował i tym samym kompletnie zrujnował życie nielubianego kolegi, z zazdrości o jego kobietę i przywódczą charyzmę.

A kiedy dotarłem do fragmentu traktującego o tym, jak Return postanawia pomóc gnojonemu przez Salon i Orkiestrę Wilczyńskiemu, naszła mnie bardzo ciepła wątpliwość. Czy to tylko sucha autorska konstrukcja? Czy może chciejstwo, projekcja marzeń o trwającej nadal solidarności (nawet jeśli tym razem już tylko przez małe "s")? A może to wyraz jego własnych doświadczeń? Może wtedy, gdy wszystkie wiodące media, całe "stada niezależnych umysłów", rozmaite autorytety moralne, te dużego formatu i te drobniejszego płazu, waliły doń z wszystkich burt i jeździły po nim jak po łysej kobyle w pamiętnym czasie po wybuchu "Listy Wildsteina", ktoś zza drugiej strony muru zachował się wobec niego tak samo? Podał rękę? Powiedział, że stoi za nim, nawet jeśli musi to zrobić po cichu, tak żeby nikt o tym nie wiedział, nawet jeśli oficjalnie bluzgał nań z telewizora i prasowych łamów jak cała reszta.

I nawet jeśli ta ciepła wątpliwość szybko ostygła, dobrze dzięki niej zrozumiałem, dlaczego tak powszechna jest opinia, że jest to powieść o odkupieniu. I dlaczego ma ona happy end, nawet jeśli z fabuły absolutnie to nie wynika. Jak stwierdził cytowany przeze mnie Nelson DeMille, przez dolinę ciemności da się przejść bez niczyjej pomocy, jeśli ma się żelazny charakter. Wildstein pokazuje, że dolinę nicości da się znowu zaludnić. Jeśli zaczniemy nie od Warszawy, a od Przemyśla. Albo Kutna. Albo Olsztyna. Od własnych, bezpośrednio nas dotyczących spraw. Od lokalnych mafii, od miejscowych, sformowanych przez skurwysynów łupieskich szajek. O zważywszy na to, że już od roku prawie zupełnie nie oglądam telewizji, zmęczony natłokiem "cymbalistów wielu", z których gadania i mielonych ozorem na wszystkie strony bredni nic nie wynika, stwierdzam, że chyba coś w tym jest.

Może rzeczywiście zmiany trzeba zaczynać od Przemyśla…

O Wałęsie totalistycznie

Jeszcze słówko w sprawie obrony Lecha Wałęsy przez część naszych elit przed ewentualnymi skutkami negatywnego odbioru szykowanej do publikacji książki na jego temat.

Otóż każdy w miarę rozgarnięty i normalny człowiek przyjmuje za rzecz oczywistą fakt, że w życiu każdy z nas popełnia czyny godne pochwały i naganne, dobre i złe, szlachetne i niegodziwe. Życiorys człowieka nigdy nie jest idealnie zły lub dobry.

Tymczasem wokół Lecha Wałęsy ci państwo tworzą taką atmosferę, jakby Polacy, a w ślad za nimi cały świat mieli zamiar nagle, ni z tego, ni z owego, owo rozumowanie porzucić - i albo Wałęsę gloryfikować za absolutnie wszystko, albo za owo absolutnie wszystko go w czambuł potępiać. Zupełnie niezrozumiała jest ta dziwaczna konstrukcja argumentacyjna, że grzebanie w niezbyt chwalebnych epizodach życia byłego prezydenta całkowicie przekreśla jego późniejsze dokonania.

I gdy myślę o powodach upowszechniania takiego rozumowanie, żaden z nich nie jest dla tych ludzi pochlebny. Bo albo ktoś tu jest wyjątkowej urody imbecylem i tej podstawowej prawdy, że ten sam człowiek może mieć na swym koncie i takie, i takie uczynki, nie jest w stanie ogarnąć, albo wszystko to zwyczajnie i po prostu jest owocem złej woli tudzież instrumentalnego traktowania osoby byłego prezydenta, by po raz kolejny dowalić oponentom (w tej sytuacji troska o to, że ucierpi wizerunek Lecha Wałęsy zagranicą to produkt rozczulającej wręcz obłudy).

Ciekaw jestem, jak wielu ludzi posłusznie i zupełnie bezmyślnie się na ten dziwaczny argumentacyjny "sztuczek" łapie. Bo już poza wszystkim, jest to dla nich zwyczajnie obraźliwe. Traktuje się ich jak durniów, którzy nie będą potrafili dostrzec dwóch Wałęsów, tylko albo ujrzą w nim Ohydę Szeolu, albo Jutrzenkę Nowego Człowieczeństwa.

Rzeczywiście kiedy myślę o tym, że wspomniana grupa z dumą mówi o sobie per wykształciuchy, dochodzę do wniosku, że rzeczywiście coś jest na rzeczy...

A tutaj: http://www.youtube.com/watch?v=hucjMVPjclY, w "Plusach dodatnich, plusach ujemncyh" każdy może sobie zobaczyć pod koniec - że tak powiem - potęgę ciemnej strony mocy... Ciekawe, czy przy okazji ksiązki Gontarczyka i Cenckiewicza skończy się twarde i uporczywe milczenie nad tym filmem w wiodących mediach. Bo że nie jest ono zupełne, wiadomo od dawna.

I to się powiesiły nie po to, zeby umzeć. Ino zeby wisieć…

"No to sie zielone powiesiły na dzewach. I to się powiesiły nie po to, żeby umzeć. Ino zeby wisieć…"

Marcin Daniec

Powyższy cytat – z dokładnością do paru słów, bo z pamięci – z jednego z Opolskich występów Marcina Dańca dobrze – myślę – ujmuje istotę zamieszania wokół powstającej i przygotowywanej do druku książki historyków Stanisława Cenckiewicza i Piotra Gontarczyka o Lechu Wałęsie i tajnym współpracowniku PRL-owskiej bezpieki o kryptonimie "Bolek".

Parę uwag:

Lech Wałęsa jako skarb narodowy

Twierdzenie, że książka ten symbol splugawi byłoby uprawnione, gdyby w książce zamieszczono wymysły. Póki jej nie ma, nie sposób tego ocenić. Jeśli przedstawiono tam nie wymysły, lecz udokumentowane fakty, to symbol – że tak powiem – sam się splugawił. "Manie pretensji" do historyków jest w tej sytuacji dziecinadą.

Lech Wałęsa jako symboliczny pocisk o międzynarodowym zasięgu

Twierdzenie, że książka zniszczy ten symbol byłoby uprawnione, gdyby historycy zamierzali napisać, że Lech Wałęsa wcale nie walczył z komunizmem, wcale nie był internowany, wcale nie przewodził wielkiemu zrywowi sprzeciwu i oporu wobec PRL-owskiego reżymu. Wcale nie podpisywał Porozumień Sierpniowych, nie spotkał się z papieżem, itd. Książki nie czytałem, ale już teraz pokuszę się o twierdzenie, że tak kuriozalnych tez nigdzie tam nie znajdziemy nawet na lekarstwo. Nikt nie zamierza walczyć Lechem Wałęsą jako symbolem – którym on zagranicą pozostanie, żeby nie wiem, co tu się w kraju na jego temat okazało i ukazało. I tyle.

Lech Wałęsa jako wpływowy polityk

A to już straszna bzdura, powtarzana do znudzenia i bezrefleksyjnie, więc pewnie trudno ją będzie odczarować. Ponoć Lech Wałęsa jako człowiek sławny i legendarny może dla Polski dużo dobrego zrobić. Podważanie jego autorytetu i wyciąganie mu grzechów z przeszłości znacznie owo "robienie" utrudni. A co za tym idzie, godzi w polską rację stanu.

Lech Wałęsa rzeczywiście sporo może. Może pojechać za granicę z wykładem, tak jak to robi z powodzeniem od lat. Może się stawić na rozmaitych uroczystościach czy konferencjach międzynarodowych, ściskać ręce i pozować do zdjęć. Może tu czy tam ponieść olimpijski znicz lub flagę. Może sygnować swoim nazwiskiem napisaną przez jakiegoś wyrobnika książkę. Może wreszcie wyjechać na Zachód i w tamtejszych mediach kłapać dziobem przeciwko Kaczyńskim. Ale twierdzenie, że Lech Wałęsa może cokolwiek załatwić, jest po prostu kpiną z ludzkiej inteligencji.

Raz, że agenturalna przeszłość prezydenta to tzw. tajemnica poliszynela. A dwa, że takie podejście do sprawy to po prostu kolejny przejaw prowincjonalizmu polskiej polityki. U naszych zachodnich sąsiadów zdziwienie, a czasem wręcz zażenowanie budzi dziwaczne polskie pojmowanie tego, co się zgrabnie określa jako realpolitik. W końcu, jak pragnę zdrowia, umowy międzynarodowe zawiera się z aktualnie panującą władzą, a nie z byłym prezydentem. Opinie o korzystności takich czy innych rozwiązań czerpie się ze zleconych obiektywnych analiz, od których każde państwo ma sztaby ludzi, a nie z tego, co sądzi o tym Lech Wałęsa. Dane rozwiązania uskutecznia się, jeśli są dla tegoż państwa korzystne, a nie dlatego, że za tym lobbuje Lech Wałęsa, i się od nich absolutnie stroni, jeśli są niekorzystne, nawet jeśli Lech Wałęsa twierdzi inaczej (amerykańskie wizy dla Polaków są tego najlepszym dowodem; tutaj Amerykanie twardo i bezwzględnie patrzą na swój interes, oceniają go na podstawie właściwych, sensownych kryteriów, a to, co mówią "legendarni przywódcy", mają – delikatnie mówiąc – w poważaniu).

Lech Wałęsa jako "a co wyście wtedy robili?"

To ulubiony argument. Jak śmiecie oceniać mnie, Wałęsę, który obalił komunizm. Co wyście wtedy robili? Pytanie nie przypiął, ni przywiązał. Zadaniem historyków jest prowadzenie badań i przygotowywanie rzetelnych publikacji (o tej jeszcze nie wiadomo, jaka będzie), a nie obalanie ustrojów. Równie dobrze do krytyka filmowego można mieć pretensję o złą recenzję na zasadzie: a pan zrobiłbyś lepiej? Żenada. Tą metodą niczego złego nie mógłbym dziś powiedzieć o Stalinie, bo w swoim życiu nie zrobiłem niczego, aby się mu przeciwstawić (jestem – jak to się wdzięcznie w pewnych kręgach zwykło określać "młodym gnojem"). Żenada.

-*-

Co zatem jest powodem tak wielkiego sprzeciwu części polskich elit przeciwko szykowanej publikacji o Lechu Wałęsie? Padają tezy, że to Towarzystwo mobilizuje Orkiestrę, żeby wymusić powrót III RP i starych układów, żeby zatrzymać prace nad odkrywaniem detali najnowszej polskiej historii. I pewnie to wszystko prawda. Trochę to pocieszne, że tak ognisty opór i miotanie argumentacji broniącej czci Lecha Wałęsy wykonywane jest, na najwyższych rejestrach, przez tych, który kiedyś wyzywali go od prymitywa z siekierą i którzy – jak nie tak dawno Adam Michnik przy okazji tekstu broniącego Guntera Grassa – nie mają najmniejszych skrupułów, by mu aluzyjnie wytknąć jego grzeszki z przeszłości, jeśli trzeba byłego prezydenta troszkę utemperować, usadzić i odpowiednio przekierować. Nie mam na to żadnych dowodów, ale podejrzewam, że wielu z nich prywatnie uważa go za prostaka i traktuje jego osobę czysto instrumentalnie, zupełnie jak senator Grakchus ze "Spartacusa", zapytany przez Juliusza Cezara, czy wierzy w bogów: "Prywatnie nie wierzę w żadnego. Publicznie czczę wszystkich."

Ale mam wrażenie, że spora grupa ludzi atakujących dziś historyków, robi to na takiej zasadzie, jak wspomniani na początku w cytacie z Dańca zieloni terroryści. Nie po to, żeby rzeczywiście Wałęsę bronić. Tylko żeby sobie powrzeszczeć i się pooburzać.

Nie robić Euro 2012 - Czyżby balon próbny?

Wzięta z Onetu (http://wiadomosci.onet.pl/1763683,11,item.html) za Gazetą Wyborczą wypowiedź premiera Donalda Tuska: "Z bandytami - bo nie znoszę neologizmu 'pseudokibice' - trzeba walczyć wszelkimi sposobami. Jeśli ktoś idzie na mecz z siekierą czy tasakiem, to jest potencjalnym mordercą i tak należy go traktować [...] Jego zdaniem, jeśli okaże się, że na polskich stadionach wciąż króluje dzicz - jeden daje w mordę, a drugi udaje małpę, jak widzi czarnoskórego piłkarza - to lepiej nie organizować mistrzostw Euro 2012. Bo to by oznaczało, że jako naród - nie jako państwo i administracja - nie jesteśmy przygotowani do takiej imprezy."

Jakoś nie chce mi się wierzyć, żeby premier DOPIERO teraz zauważył kształt przeciętnego polskiego kibica. Wcześniej wszyscy o Euro 2012 gadali jako o wielkim sukcesie, potem nastroje były coraz bardziej minorowe, gdy raz po raz się okazywało, że przygotowania do tej imprezy idą jak krew z nosa.

Coś mi się widzi, że wypowiedź premiera to początek sprytnego budowania "z góry upatrzonych pozycji", na które się będzie można pompatycznie, z humanizmem na gębie wycofać, gdy się okaze, ze na organizację prac wokół przygotowań do wielkiej międzynarodowej imprezy obecna ekipa jest po prostu za wąska w uszach...